Schenkingen voor een buitenlandse notaris: wat er verandert vanaf 15 december 2020

Annelies Van Gronsveld - Estate Planner

Sinds de zomer was er ophef ontstaan over de plannen die de wetgever had om schenkingen te ontmoedigen die uitgevoerd worden voor een buitenlandse notaris, de zogenaamde ‘kaasroute’. Op 15 december 2020 is de wet in werking getreden en is er definitief een punt gezet achter deze discussie. Vanaf deze datum is er geen enkel fiscaal voordeel te behalen door een schenking uit te voeren voor een buitenlandse notaris.

Het oorspronkelijke wetsontwerp van 17 juni 2020 om elke schenking van roerende goederen gedaan voor een buitenlandse notaris (bijvoorbeeld in Nederland of Zwitserland) verplicht te laten registreren in België, is aangenomen en op 15 december in werking getreden. Wat zijn de gevolgen van deze wetswijziging voor toekomstige schenkingen en reeds uitgevoerde schenkingen?

Wat was de doelstelling van de Belgische wetgever?

Hoewel een schenking doorgaans een notariële akte vereist, is het mogelijk om bepaalde roerende goederen zoals een bedrag in geld, een aandelenportefeuille of kunstwerken te schenken zonder beroep te doen op een notaris.

Voor de schenking van andere goederen, zoals aandelen, of voor schenkingen met voorbehoud van vruchtgebruik moet u steeds beroep doen op een notaris.

Voor de notariële schenking kan u beroep doen op een Belgische of een buitenlandse notaris. Het verschil in keuze tussen de Belgische of de buitenlandse notaris had een fiscaal voordeel, u was namelijk geen schenkingsrecht verschuldigd op schenkingsakten verleden voor een buitenlandse notaris.

Een schenkingsakte die verleden is voor een Belgische notaris moet verplicht geregistreerd worden in België. De registratie van de schenkingsakte heeft tot gevolg dat het schenkingsrecht verschuldigd is. Wanneer de schenking werd geregistreerd is echter bij het overlijden van de schenker geen successierecht meer verschuldigd op de geschonken goederen.

De schenkingstarieven worden bepaald door het Gewest waar de schenker gedomicilieerd is.

De schenking van een familiebedrijf is in de drie gewesten vrijgesteld van schenkingsrecht mits bepaalde voorwaarden voldaan zijn (zoals een reële economische activiteit uitoefenen, dus geen zuivere patrimoniumvennootschappen).

Voor de andere roerende goederen verschilt het tarief in functie van de verwantschapsband tussen de schenker en de begiftigde: 3 of 7% in het Vlaams en Brussels Hoofdstedelijk Gewest, en 3,3% of 5,5% in het Waals Gewest.

Deze schenkingstarieven zijn gunstiger ten opzichte van de successietarieven die, in functie van het Gewest en de verwantschap tussen de overledene en de erfgenaam/legataris kunnen oplopen tot 55% in het Vlaamse Gewest en zelfs tot 80% in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest.

Schenkingsakten van roerende goederen die verleden werden voor een buitenlandse notaris, moesten niet in België geregistreerd worden en was er bijgevolg geen schenkingsrecht verschuldigd. De geschonken goederen werden echter wel aan successierecht onderworpen indien de schenker overleed binnen de drie jaar na de schenking. In het Vlaamse Gewest is een ontwerp van decreet ingediend waarmee men deze termijn wil verlengen tot vier jaar voor schenkingen die worden uitgevoerd vanaf 1 juli 2021. In het ontwerp van decreet worden de schenkingen die gedaan zijn vóór deze datum niet geviseerd.

De wetgever heeft nu deze mogelijkheid om belastingvrij te schenken via buitenlandse notaris uitgeschakeld.

De nieuwe wet en haar gevolgen

Het blijft mogelijk is om roerende goederen voor een buitenlandse notaris te schenken.
Maar alle buitenlandse aktes houdende de schenking van roerende goederen die zijn verleden vanaf 15 december 2020, moeten geregistreerd worden in België en worden bijgevolg onderworpen aan het schenkingsrecht. Er zal dan ook geen successierecht meer verschuldigd zijn op de geschonken tegoeden als de schenker overlijdt, zelfs als dit overlijden zich voordoet binnen de drie jaar na de schenking.

Deze schenkingsakten moeten in België ter registratie aangeboden worden binnen de vier maanden na de ondertekening ervan bij de buitenlandse notaris.

Dit betekent concreet dat de partijen bij de schenkingsakte verleden voor een buitenlandse notaris, moeten voorleggen aan de ontvanger van het registratiekantoor, waar deze bewaard zal worden.

Let wel, indien de akte verleden voor een buitenlandse notaris ook een overeenkomst bevat die in België niet verplicht geregistreerd moet worden, kunnen de partijen een uittreksel van deze akte laten registreren waarin uitsluitend overeenkomst(en) opgenomen zijn die in België geregistreerd moeten worden.

Indien de partijen de akte niet binnen de termijn vier maanden laten registreren of het verschuldigde schenkingsrecht niet (tijdig) betalen riskeren zij een boete teen belope van de verschuldigde rechten, met dien verstande dat de ontvanger deze boete kan verminderen tot zij minimum 10% van de verschuldigde rechten bedraagt en maximum van 50%.

Alle buitenlandse aktes houdende de schenking van roerende goederen die zijn verleden vanaf 15 december 2020, moeten geregistreerd worden in België en worden bijgevolg onderworpen aan het schenkingsrecht.

Wat verandert er niet?

Onrechtstreekse schenkingen

De wetswijziging viseert alleen schenkingen die uitgevoerd worden bij authentieke akte verleden voor een buitenlandse notaris en niet andere vormen van schenking. Zoals reeds vermeld, moet voor sommige schenkingen geen beroep gedaan worden op een notaris. Dit is het geval voor schenkingen van hand tot hand en zogenaamde ‘onrechtstreekse schenkingen’, zoals een schenking door een bankoverschrijving.

Indien u bijvoorbeeld een effectenportefeuille bezit bij een bank en u wenst deze aan een begiftigde over te dragen in volle eigendom, dan kan u een overboeking doen naar een rekening geopend op naam van de begiftigde. Na deze overboeking wordt er een document (een bijgaande overeenkomst) opgesteld en ondertekend door uzelf en de begiftigde om te bevestigen dat de overboeking werd gedaan als gift, en dat de begunstigde deze gift heeft aanvaard.

Het voordeel van een onrechtstreeks schenking is dat deze niet noodzakelijk geregistreerd moet worden in België en dus niet onderworpen is aan het schenkingsrecht.

Een nadeel is dat, bij gebrek aan een vrijwillige registratie in België, successierecht verschuldigd is als de schenker overlijdt binnen de drie jaar na de schenking. Tevens kunnen aan dergelijke schenkingen minder voorwaarden verbonden worden (bijvoorbeeld op vlak van behoud van controle door de schenker over de geschonken tegoeden) en zijn er minder waarborgen op vlak van bewaring van de schenkingsdocumenten.

Schenkingen die reeds voor een buitenlandse notaris verleden zijn

Schenkingen die verleden zijn voor een buitenlandse notaris vóór 15 december 2020 zijn niet onderworpen aan de registratieplicht ingevoerd door de nieuwe wet. Evenmin zijn dus schenkingsrechten verschuldigd.

De schenkingsakte verleden in het buitenland kan echter, gedurende de hele periode van drie jaar na ondertekening van de akte, vrijwillig voorgelegd worden aan de Belgische fiscale administratie en onderworpen worden aan het schenkingsrecht.

Praktisch gezien kan u de akte ter registratie aanbieden of wel hem neerleggen onder de minuten van een Belgische notaris. Deze laatste handeling stemt overeen met een registratie. Van zodra de buitenlandse notariële schenkingsakte werd geregistreerd of neergelegd onder de minuten zijn er geen successierechten meer verschuldigd in geval van overlijden van de schenker.

Indien de schenker komt te overlijden binnen de drie jaar en de schenking werd niet geregistreerd, dan zal deze schenking onderworpen worden aan het successierecht.

Overleeft de schenker drie jaar, dan zijn de geschonken goederen vrijgesteld van elke vorm van belasting, zowel schenkingsrecht als successierecht.

Heeft u hierover vragen, aarzel dan niet om contact op te nemen met uw private banker.