23.03.20215 min
Deel het artikel
Kunst een investering zoals een andere?
In 2019 schilderde Amoako Boafo een portret van de moeder van een vriendin, getiteld "The Lemon Bathing Suit". Een galerie in de VS verkocht het schilderij voor 25.000 dollar aan Jeremy Larner. Acht maanden later werd het bij Phillips verkocht voor 675.000 pond, meer dan 13 keer de geschatte waarde.
Kunstwerken kunnen in een recordtijd ongelooflijke prestaties neerzetten, wat de interesse van sommige beleggers kan opwekken als de financiële markten een bescheiden rendement opleveren. Op de kunstmarkt zijn namelijk andere factoren doorslaggevend dan op de traditionele markten, en daarom kan kunst als een alternatieve activaklasse worden beschouwd.
Het is echter moeilijk om zich een betrouwbaar beeld te vormen op basis van de beschikbare marktgegevens, aangezien die enkel de resultaten van de veilinghuizen bevatten. Hoewel deze informatie de zogenaamde ‘primaire markt’ buiten beschouwing laat, die meer dan de helft van de werkelijke totale omzet vertegenwoordigt, is zij evenwel een goede indicator van de algemene markttendensen.
Beleggen in kunst begint bij de passie voor kunst die een belegger wil delen en aan toekomstige generaties wenst door te geven.
Kunst en de financiële markten
Net als de S&P 500 of de Dow Jones zijn er verschillende indices voor de kunstmarkt. De economen Jianping Mei en Michael Moses creëerden bijvoorbeeld de Mei Moses Fine Art Index. Die index is het resultaat van duizenden data afkomstig van veilinghuizen die werden ingezameld. Ze hebben betrekking op kunstverkopen die teruggaan tot 1875. De benchmark leert dat kunst in de afgelopen tien jaar aanzienlijk beter heeft gepresteerd dan de aandelenmarkt, al was de volatiliteit er wel hoger en lag de liquiditeit er een stuk lager. Over een periode van vijftig jaar verkrapte de kloof met een TAGR (samengestelde jaarlijkse groei) van 9,23% voor de Mei Moses Index tegenover 9,73% voor de S&P 500 (Artemundi, 2019).
Waardering en kortingen
Er zijn ook aanzienlijke prestatie verschillen naargelang de historische periode. De rendementen van oude meesters en impressionistische kunst stagneren, terwijl naoorlogse en hedendaagse kunst het algemene rendement opdrijven met een TAGR van respectievelijk 7,81% en 7,12% over de afgelopen 15 jaar.
Bron: 2019 © Artnet Worldwide Corporation
Een kanttekening hierbij is dat de marktgroei op lange termijn veeleer het gevolg is van de toename van het transactievolume dan van reële prijsstijgingen. De groei is te verklaren door het feit dat verzamelaars bereid zijn om veel meer geld op tafel te leggen voor hedendaagse kunst.
- Oude meesters en 19e eeuw
Zeldzaamheid is voor beide stromingen doorslaggevend voor de waarde van het kunstwerk. In het westen vertegenwoordigt de periode van de oude meesters amper 5% van de verkochte stukken (Art Basel Report, 2020). De kunst van de negentiende eeuw wordt grotendeels gedomineerd door de impressionisten, waarvan de overgrote meerderheid zich overigens in musea bevindt. Dergelijke werken hebben een zeer lage liquiditeit.
- Moderne Kunst
Moderne kunst is veel liquider en vormt de hoeksteen van de westerse kunstmarkt. Moderne werken zijn goed voor bijna 40% van de verkoop (Art Basel Report, 2020). Met bijna 3.400 verkochte stukken blijft Pablo Picasso voor alle periodes samen bovenaan de ranglijst prijken, met een omzet van 245 miljoen dollar in 2020. (Artprice, 2020)
- Naoorlogse en hedendaagse kunst
Hier leidt de overvloed aan eigentijdse werken op de markt tot een zeer dynamische markt, die volledig wordt bepaald door vraag en aanbod. De komst van nieuwe verzamelaars uit Azië en het Midden-Oosten blaast de prijzen op, zoals bleek uit de recordverkoop van het kunstwerk "Untitled" (head) uit 1982 van Basquiat dat in 2017 voor meer dan 110 miljoen dollar werd gekocht in New York door Yusaku Maezawa (BBC, 2017)
Untitled (head) Jean-Michel Basquiat, 1982
Kunst als diversificatie
Wegens de beperkte correlatie met andere activaklassen is kunst ook aantrekkelijk als instrument om de portefeuilles te diversifiëren. Daarom is 5% tot 10% van uw vermogen in kunst beleggen zeker het overwegen waard (Deloitte, 2019). Ook hier dient te worden opgemerkt dat deze correlatie varieert naargelang de kunstperiode. Bij de oude meesters en bij impressionistische kunstwerken is er weinig correlatie met de traditionele markten, terwijl hedendaagse kunst sterke correlaties met goud vertoont. Dit impliceert dat verzamelaars (hedendaagse) kunst eerder zien als een waardevol goed om te bewaren dan als een investering (artemundi, 2019). Hoe langer de verzamelaar een werk in bezit heeft, hoe meer de waarde ervan stijgt, en dat ongeacht de vraag ernaar of de prestaties op de markt. Gerenommeerde hedendaagse werken gaan gemiddeld na 9 jaar opnieuw over de toonbank!
Dat er voor deze illiquide activa geen historische indices voorhanden zijn, kan verklaren waarom vermogensbeheerders tot dusver geneigd waren om kunst links te laten liggen tijdens hun zoektocht naar de meest optimale activa-allocatie. Er is bij vermogende particulieren evenwel een toenemende vraag naar een allesomvattend vermogensbeheer. Deze trend zet zakenbanken ertoe aan om hun activiteiten tegen het licht te houden en diensten gericht op het beheer van kunstcollecties aan te bieden aan hun cliënten-verzamelaars.
Dat er voor deze illiquide activa geen historische indices voorhanden zijn, kan verklaren waarom vermogensbeheerders tot dusver geneigd waren om kunst links te laten liggen tijdens hun zoektocht naar de meest optimale activa-allocatie. Er is bij vermogende particulieren evenwel een toenemende vraag naar een allesomvattend vermogensbeheer. Deze trend zet zakenbanken ertoe aan om hun activiteiten tegen het licht te houden en diensten gericht op het beheer van kunstcollecties aan te bieden aan hun cliënten-verzamelaars.
Kunst: een belegging die berust op passie
Hoewel het onmogelijk is om de prestaties te vergelijken, biedt kunst ontegensprekelijk voordelen die andere activaklassen nooit zullen bieden. Zelfs voor wie zijn portefeuille niet verder wenst te diversifiëren.
Kunst creëert een emotionele en intellectuele band met de kunstenaar via de esthetische beleving die het werk teweegbrengt of de boodschap die hij wenst over te brengen. De verzamelaar kan thuis van zijn kunstwerk genieten en het nalaten aan de volgende generaties. Kunst verzamelen is ook een manier om cultuur te promoten aangezien de werken de stille getuige zijn van de historische context waarin ze tot stand zijn gekomen. De liefde voor kunst en de overdracht ervan wordt gedragen door passie. Daarom verdient een belegging in kunst die louter op winst is gericht geen aanbeveling. Niet alleen omdat dan de fundamentele emotionele en esthetische kwaliteiten ervan overboord worden gegooid, maar ook omdat kunst van nature geen beleggingsinstrument is. Galeriehouders houden dan ook niet van verzamelaars die alleen uit zijn op winst. De kunstmarkt is een nichemarkt die sterk afhankelijk is van zijn reputatie. Eens die reputatie is besmeurd, is het zowel voor de handelaar als voor de verzamelaar zeer moeilijk om dat terug te draaien.
Kunst creëert een emotionele en intellectuele band met de kunstenaar via de esthetische beleving die het werk teweegbrengt of de boodschap die hij wenst over te brengen. De verzamelaar kan thuis van zijn kunstwerk genieten en het nalaten aan de volgende generaties. Kunst verzamelen is ook een manier om cultuur te promoten aangezien de werken de stille getuige zijn van de historische context waarin ze tot stand zijn gekomen. De liefde voor kunst en de overdracht ervan wordt gedragen door passie. Daarom verdient een belegging in kunst die louter op winst is gericht geen aanbeveling. Niet alleen omdat dan de fundamentele emotionele en esthetische kwaliteiten ervan overboord worden gegooid, maar ook omdat kunst van nature geen beleggingsinstrument is. Galeriehouders houden dan ook niet van verzamelaars die alleen uit zijn op winst. De kunstmarkt is een nichemarkt die sterk afhankelijk is van zijn reputatie. Eens die reputatie is besmeurd, is het zowel voor de handelaar als voor de verzamelaar zeer moeilijk om dat terug te draaien.
Conclusie
In deze complexe materie, waar naast emotionele ook rationele aspecten spelen, is het belangrijk dat u zich goed laat omringen. Niet alleen vermijdt u op die manier slechte deals, u krijgt ook toegang tot de hoogste kwaliteit die beschikbaar is. De afdeling Art Collections van Degroof Petercam kan u helpen met het samenstellen en het beheren van uw kunstcollectie.
Copyright:
"Untitled" (head) Jean Michel Basquiat, 1982 / Afbeelding Sotheby's.
"Untitled" (head) Jean Michel Basquiat, 1982 / Afbeelding Sotheby's.
Deel het artikel
Gerelateerde artikelen
Nijverheidsstraat 44
1040 Brussel
België
+32 2 287 91 111040 Brussel
België
BTW BE 0403 212 172
RPR Brussel
RPR Brussel
Gereglementeerd door de Belgische Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) en de Nationale Bank van België | Alle rechten voorbehouden 2024, Degroof Petercam