24.06.20215 min
Deel het artikel
Hoe voorkom je een klimaatramp? (volgens Bill Gates)
In zijn nieuwe 200 pagina’s tellende boek ‘Climate: How to Avoid Disaster’ werpt Bill Gates een blik op de huidige klimaatcrisis en belicht hij oplossingen die toelaten om koolstofneutraliteit te bereiken. Hoewel het misschien vreemd lijkt om het advies aan te nemen van een technocratische miljardair met een astronomische koolstofvoetafdruk, vertelt dit boek ons veel over de technologische uitdagingen van de crisis. Wij moeten daarentegen kiezen voor duurzaam beleggen en investeren in technologieën die de opkomende landen toelaten om zich op een duurzame manier te ontwikkelen, echter zonder hun koolstofvoetafdruk te vergroten
De netto nuluitstoot
Bill Gates' hele betoog is gebaseerd op één enkel element: de noodzaak om te streven naar koolstofneutraliteit. Hij legt glashelder uit dat het niet zal volstaan om onze uitstoot terug te dringen. Want zolang zich koolstof in de atmosfeer ophoopt, zullen de temperaturen namelijk blijven stijgen en alle leven op deze planeet bedreigen. Hij preciseert ook dat het bereiken van ‘nuluitstoot’ geenszins betekent dat onze economische activiteiten niet langer koolstof uitstoten, maar dat we de netto nuluitstoot bedoelen. Hij definieert deze term als het zoveel mogelijk beperken van de uitstoot, in combinatie met technieken voor koolstofafvang. Dat afvangen zou zowel aan de bron van de uitstoot kunnen gebeuren, als in de atmosfeer zelf. In zijn visie koppelt hij daarnaast de strijd tegen armoede aan de strijd tegen klimaatverandering. Volgens hem is het absoluut noodzakelijk dat ieder individu toegang heeft tot elektriciteit, vervoer en kwalitatief voedsel. Daarom moeten wij de economische ontwikkeling van de armste regio's stimuleren. In de strijd tegen de opwarming van de aarde moet rekening worden gehouden met deze kwesties en mogen mensen nooit worden veroordeeld tot een leven in precaire omstandigheden. Het is bijvoorbeeld ondenkbaar dat de Afrikaanse landen, die momenteel slechts voor 2% van de koolstofuitstoot verantwoordelijk zijn, in armoede moeten blijven leven om een klimaatramp te voorkomen. Wij moeten daarentegen investeren in technologieën die de opkomende landen toelaten om zich op een duurzame manier te ontwikkelen, echter zonder hun koolstofvoetafdruk te vergroten.
Elke sector is betrokken
Zoals Bill Gates al aangeeft, zal het bereiken van een netto nuluitstoot allesbehalve een sinecure zijn. Elke economische sector zal zijn manier van werken opnieuw tegen het licht moeten houden. De transport- en elektriciteitssector veranderen zal immers niet volstaan. De vervoersector is slechts verantwoordelijk voor 16% van de wereldwijde uitstoot, terwijl de bouw- en infrastructuursector 31% voor zijn rekening neemt. De implicatie daarvan is dat we in alle economische sectoren heel spitsvondig zullen moeten zijn.
Volgens Bill Gates moeten we naast de transportsector zoveel mogelijk andere sectoren elektrificeren en zorgen dat die elektriciteit afkomstig is van niet-vervuilende bronnen. Uiteraard gaat hij uitvoerig in op hernieuwbare energiebronnen en op de noodzaak om de kosten daarvan te verlagen en opslagsystemen te verbeteren, maar hij haalt ook kernenergie aan. Die energiebron is momenteel een groot taboe in milieudebatten, maar ze is volgens hem essentieel om koolstofneutraal te worden omdat het momenteel de enige bron is van elektriciteit zonder onderbrekingen die geen koolstof uitstoot. Hij wijst op de vooruitgang die moet worden geboekt om kernenergie veiliger en schoner te maken. Voorts hoopt hij dat er ooit kerncentrales komen die gebruik maken van kernfusie, een proces waarbij vier keer meer energie vrijkomt dan bij kernsplitsing maar waarbij geen hoogradioactief afval wordt geproduceerd.
Mitigatie vóór aanpassing
In het tweede deel van zijn boek gaat Gates ook in op de verschillen tussen mitigatie enerzijds – dat betekent alles in het werk stellen om een klimaatramp te voorkomen - en aanpassing aan de klimaatverandering anderzijds. Volgens hem moeten we ons in de eerste plaats concentreren op mitigatie. Het bereiken van een netto nuluitstoot moet de prioriteit blijven. Maar zelfs als onze uitstoot tegen 2050 tot nul zou zijn gereduceerd, is de opwarming van de aarde al begonnen en zal een zekere aanpassing nodig zijn. Dit geldt met name voor de landen die het meest kwetsbaar zijn voor stijgende temperaturen en waterstanden. Helaas gaat het vaak om opkomende landen die niet over de nodige middelen beschikken. Om nieuwe periodes van ondervoeding te voorkomen moet het Afrikaanse continent hulp krijgen zodat het de steeds vaker voorkomende droogtes kan overbruggen en zijn landbouwgewassen aan het klimaat kan aanpassen. Het zijn dus in de eerste plaats de meest kwetsbaren die moeten worden beschermd. Daarbij mogen we niet vergeten dat hoe meer we vandaag onze uitstoot verminderen, hoe minder we ons morgen aan een vijandiger klimaat moeten aanpassen.
Enkele tekortkomingen
Hoewel Bill Gates een zeer goede analyse heeft gemaakt van de technologieën die de komende jaren moeten worden ingezet om koolstofneutraliteit te bereiken, is het boek ook een weerspiegeling van zijn persoonlijkheid. Anders gezegd, het is geschreven met de pen van een technocraat. Uiteraard moet een aanzienlijke boost van onderzoek en ontwikkeling in de technologieën van de toekomst een prioriteit zijn, maar technologie zal niet alles oplossen. En de stichter van Microsoft is op dat vlak allicht een beetje naïef in zijn boek.
- Hij benadrukt dat de publieke en de private sector moeten samenwerken om de netto nuluitstoot te bereiken, maar focust vooral op de private sector aangezien hij daar zelf deel van uitmaakt. Naar ons gevoel is het echter vooral de publieke sector die het verschil kan maken. Als het mogelijk was geweest om de adviezen van wetenschappers en technocraten in een oogwenk toe te passen, zouden we immers niet op het punt zijn aanbeland waar we ons nu bevinden (zowel in termen van ecologie als gezondheid). De ecologische transitie verloopt traag en ingewikkeld omdat zij afhangt van regeringen en politici, maar ook van de wil van elke burger om zijn of haar levensstijl te veranderen en van de bereidheid van bedrijven om van ecologie een prioriteit te maken. Bill Gates is nederig genoeg om toe te geven dat hij geen oplossing heeft voor een efficiënter klimaatbeleid, terwijl het net dat beleid is dat in eerste instantie moet worden veranderd. Elke regering moet haar verantwoordelijkheid nemen en een uiterst ambitieus klimaatbeleid voeren, en de private sector dwingen hetzelfde traject te volgen.
- Evenmin wordt melding gemaakt van het belang van multilaterale instellingen in de strijd tegen klimaatverandering en voor ontwikkelingshulp aan opkomende landen. De COP26 bijvoorbeeld zou een enorme impact kunnen hebben op de beslissingen die de regeringen in de nabije toekomst zullen nemen. Klimaatverandering is inherent een wereldwijd fenomeen, en daarom moeten de oplossingen ook globaal zijn. Het opmerkelijke werk van Bill Gates leert ons veel over de technologieën van morgen en de oplossingen die vandaag al bestaan om onze uitstoot te verminderen en een deel ervan op te vangen, maar zijn analyse zou vollediger zijn geweest als hij meer aandacht had besteed aan de politieke aspecten van het klimaatvraagstuk.
Wat opvalt is niet zozeer de omvang van de reductie van de uitstoot als gevolg van de pandemie, maar hoe klein die reductie is. De relatief bescheiden afname van de uitstoot dit jaar is veelzeggend: we zullen geen nuluitstoot kunnen bereiken door alleen maar minder te vliegen en te rijden.Hoe erg deze pandemie ook is, de klimaatverandering kan nog erger zijn. Een wereldwijde crisis heeft de planeet door elkaar geschud. Ze veroorzaakt een tragisch aantal sterfgevallen, maakt mensen bang om buiten te komen en zal vele generaties lang economische problemen veroorzaken. De effecten van Covid-19 zijn over de hele wereld voelbaar. Maar binnen enkele decennia dreigt er zich een andere wereldwijde crisis met dezelfde vernietigende kracht te manifesteren: de klimaatverandering.
Deel het artikel
Gerelateerde artikelen
12 rue Eugène Ruppert
L-2453 Luxembourg
+352 45 35 451L-2453 Luxembourg
Alle rechten voorbehouden 2024, Degroof Petercam