Om bedrijven en gezinnen overeind te houden tijdens de pandemie pakten de regeringen uit met enorme herstelplannen, die evenwel volledig met schulden werden gefinancierd. Deze redding werd mogelijk gemaakt door de ingreep van de centrale banken. Als ultieme kredietverstrekkers kochten ze obligaties op de secundaire markt op, waardoor ze feitelijk de schuldeiser werden van de regeringen.
Velen hadden al aangedrongen op deze samenwerking tussen overheden en centrale banken, nog vóór de gezondheidscrisis uitbrak. Toen de pandemie uitmondde in een noodtoestand, was er geen andere uitweg meer. Maar nu de lockdowns en de inperkingsmaatregelen stilaan worden opgeheven, komt het aspect duurzaamheid van deze overheidsingrepen op de voorgrond te staan. Zullen de regeringen niet van het herstel profiteren om hun schulden af te bouwen?
Post-crisisperiode in het teken van Amerikaanse plannen
Te oordelen naar de toon die de VS aanslaat met betrekking tot het post-crisisbeheer is dat onwaarschijnlijk. De regering-Biden heeft al drie plannen uitgerold voor een totaal van 6.000 miljard dollar, die aantonen dat zij niet van plan is om aan de zijlijn te blijven staan en te vervallen in het vroegere model.
- Nadat hij er in maart 2021 in slaagde om een steunplan te laten goedkeuren waarmee de marktspelers het hoofd boven water konden houden terwijl de vaccinatiestrategie werd uitgerold (het ‘American Rescue Plan’), onthulde Biden in maart nog een tweede plan (het ‘American Jobs Plan’). Dit plan, waarover al in oktober 2021 zou kunnen worden gestemd, moet investeringen stimuleren om de infrastructuur te vernieuwen en tegelijkertijd ook de energie- en digitale transitie mogelijk te maken.
- In het kielzog daarvan heeft Biden in april 2021 een derde plan voorgesteld (het ‘American Families Plan’), waarmee hij het project van een verzorgingsstaat naar Amerikaans model, een project waar Barack Obama destijds mee uitpakte, nieuw leven in te blazen. Over dit derde plan zou volgend jaar gestemd kunnen worden.
De laatste twee plannen van Joe Biden hebben met elkaar gemeen dat zij - althans voor een deel – via belastingen zullen worden gefinancierd: op vennootschappen voor het tweede pln, op de hoogste inkomens voor het derde. Maar in de wandelgangen twijfelt niemand eraan dat de Fed steun zal verlenen indien nodig.
Markten gedragen door het winstherstel
De aandelenmarkten reageerden gunstig op deze ontwikkelingen en zetten het herstel voort dat in maart 2020 was ingezet. Al deze beurzen bevinden zich nu boven hun historisch hoogtepunt (ook Japan). Wij denken dat het beursherstel kan aanhouden omdat het wordt ondersteund door een reëel herstel van de winsten. Vooral dankzij de aanzienlijke uitgaven bij de gezinnen (die worden ondersteund door overheidssteun en geld hebben opgepot tijdens de pandemie), zullen de bedrijfswinsten weer opveren na de schok van de lockdown in 2020! Vorig jaar daalden de winsten van de bedrijven in de wereldwijde aandelenindexen met gemiddeld 20%. Dit jaar zou de winstgroei meer dan +35% kunnen bedragen.
Een belangrijk element dat ons doet denken dat dit winstherstel nog niet ten einde is, is dat de investeringen nog niet echt zijn aangetrokken. In een typische conjunctuurcyclus volgen de investeringen, de uitgaven van ondernemingen dus, die van de gezinnen. Met andere woorden, bedrijven zullen pas opnieuw gaan investeren wanneer zij vertrouwen hebben in de toekomst. De hoeksteen van dat vertrouwen zijn gunstige vooruitzichten die voortvloeien uit het herstel van de uitgaven bij de gezinnen. Merk op dat in de VS, tijdens de laatste economische groeiperiode die tot 2016 duurde, de bedrijfsinvesteringen geen bevredigend niveau hebben bereikt. Nu de Fed de groei heeft afgeremd door haar beleidsrente te verhogen, heeft dit vertrouwen niet echt de kans gekregen om terug te keren. Dit keer heeft de Fed echter beloofd om langer te wachten. Daarnaast zal het American Jobs Plan, als het in de herfst tenminste wordt aangenomen, de bedrijven een extra stimulans geven om te investeren.
Er zijn echter twee potentiële hinderpalen voor dit herstel.
- Ten eerste: belastingverhogingen in de Verenigde Staten, en meer bepaald de verhoging van de vennootschapsbelasting tot 28% en het afblokken van de praktijk om bedrijfswinsten door te sluizen, op voorwaarde dat deze plannen door het Congres komen. Zullen ze de winst in 2022 niet drukken? Ja, maar hierbij mag niet uit het oog worden verloren dat deze belastingverhoging zal worden gecompenseerd door de winststijgingen uit investeringsuitgaven van de Amerikaanse bedrijven. Met andere woorden, het totale negatieve effect op de winsten zal kleiner zijn en verwacht wordt dat de winsten in de VS in 2022 weer zullen stijgen.
Ten tweede: de stijging van de grondstofprijzen en het tekort aan onderdelen in bepaalde productieketens leiden tot een stijging van de productiekosten. Dreigt dit de winstmarges niet onder druk te zetten? Het antwoord is genuanceerd en niet alle sectoren worden even zwaar getroffen door deze stijgingen. Op korte termijn zien wij echter dat bedrijven hun verkoopprijzen kunnen verhogen zolang de vraag sterk is (zoals wij in de automobielsector in het eerste kwartaal van 2021 hebben gezien). Op middellange termijn moedigen hogere prijzen de producenten aan om hun aanbod via nieuwe investeringsprojecten te vergroten, waardoor het evenwicht kan worden hersteld. De huidige hogere prijzen zijn naar onze mening geen blijvend verschijnsel.